必修1金属地化学性质

༡ས་ཤུན་ནང་འདུས་ཚད་མཐོ་ཤོས་ཀྱི་ལྕགས་རིགས་གཞི་རྒྱུ──ཧ་ཡང་།

༢གློག་འདྲེན་དང་ཚ་འདྲེན་རང་བཞིན་ལེགས་ཤོས་ཀྱི་ལྕགསརིགས──དངུལ།

༣བཞུ་ཚད་དམའ་ཤོས་ཀྱི་ལྕགས་རིགས──ཆུལ།༤བཞུ་ཚད་མཐོ་ཤོས་ཀྱི་ལྕགས་རིགས──ཝུ།༥མིའི་གཟུགས་པོའི་ནང་འདུས་ཚད་མཐོ་ཤོས་ཀྱི་ལྕགས་རིགས་གཞི་རྒྱུ──ཀལ།༦སྲ་ཚད་མཐོ་ཤོས་ཀྱི་ལྕགས་རིགས──ཁིར།སྲ་ཚད་དམའ་ཤོས་ཀྱི་ལྕགས་རིགས──ནཱ།

༨མྱུར་སྐྱོད་གནམ་གྲུ་བཟོ་བར་སྤྱོད་པའི་ཆེས་གལ་ཆེན་གྱི་ལྕགས་རིགས──ཐེ།ཚན་རིག་པས

“དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་ལྕགས་རིགས

”དང

“མ་འོངས་བའི་རྣོ་ལྕགས”།།ཞེས་འབོད།

ས་བཅད་དང་བོ།

ལྕགས་རིགས་ཀྱི་རྫས་འགྱུར་ངོ་བོ།ལྕགས་རིགས་ཀྱི་འོད་མདངས་ལྡན་པ།

གློག་འདྲེན་དང་ཚ་འདྲེན་རང་བཞིན་ལྡན་པ།སྲིང་འགྲེམ་རབ་བཞིན་ཡོད་པ་སོགས།གློག་རྡུལ་ཤོར་སླ་བ།སོར་ལོག་རང་བཞིན་ལྡན།དངོས་ལུགས་ངོ་བོ།རྫས་འགྱུར་ངོ་བོ།ལྕགས་རིགས་ཀྱི་ཀུན་གཤིསདང་བོ།ནཱ་ཡི་མ་རྡུལ་ཆགས་གཞི།མ་རྡུལ་ཆགས་གཞིའི་མཚོན་རིས།དང་བོ།ལྕགས་རིགས་དང་དབྱང་རླུང་བར་གྱི་འགྱུར་འབྱུང་།ནཱ་ཡི་དངོས་ལུགས་ངོ་བོ་རགས་ཙམ་བཤད་ཐུབ་བམ།

༡.ནཱ་ཡི་དངོས་ལུགས་ངོ་བོ།ནཱ་ནི་དངུལ་མདོག་ཅན་གྱི་ལྕགས་རིགས་འོད་མདངས་ལྡན་པའི་ལྕགས་རིགས་ཞིག་ཡིན།སྟུག་ཚད་ཆུ་ལས་ཆུང་བ་དང་སོལ་སྣུམ་ལས་ཆེ་བ།ཆུའི་འཁོལ་ཚད་ལས་དམའ་བ།སྙི་མོ་༼གྲི་ཡིས་གཞོགས་ཐུབ་པ༽ཡིན་པ།ཕྱི་ཤུན་བཞོགས་པའི་ནཱ་དེ་མཁའ་རླུང་ནང་དུ་འགྱུར་ལྡོག་འབྱུང་ངམ།སྣང་ཚུལ།ལྕགས་རིགས་ནཱ་བཞོགས་རྗེས་མཁའ་རླུང་ཁྲོད་བཞག་ན་་ནཱའི་ཕྱི་ངོས་ཀྱི་དངུལ་མདོག་རིམ་བཞིན་ཡལ་འགྲོ།འགྱུར་འབྱུང་།4Na+O2=2Na2O（རྒྱུན་དྲོད་འོག）སྡོམ་ཚིག★རྒྱུན་དྲོད་འོག་མཁའ་རླུང་ཁྲོད་ཀྱི་དབྱང་རླུང་དང་འགྱུར་འབྱུང་བྱེད་སླ་བ།༢ནཱ་དང་དབྱང་རླུང་གི་འགྱུར་འབྱུང་།ནཱ་རྡོག་པོ་ཞིག་ལུགས་ཀོང་ནང་དུ་བཞག་སྟེ་ཚ་སྣོན་བྱས་ན་སྣང་ཚུལ་ཅི་ཞིག་བྱུང་།

དངོས་བཤེར３－２སྣང་ཚུལ།

ནཱ་ལ་ཚ་བ་ཐེབས་རྗེས།དབྱང་རླུང་དང་འགྱུར་འབྱུང་བྱུང་སྟེ་མེ་ལྕེ་སེར་པོ་འབྱུང་བ་དང་།མདོག་སེར་སྐྱ་ཅན་གྱི་སྲ་གཟུགས་བྱུང་།འགྱུར་འབྱུང་།2Na+O2===Na2O2

བསམ་གཞིག།Na2O2

བརྟན་བརླིང་ཡིན།

Na2OདངNa2O2

གཉིས་ལས་བརྟན་བརླིང་ཡིན་པ་གང་ཡིན།点燃ཡིད་གཟབ་བྱ་རྒྱུ།NaདངO2གི་འགྱུར་འབྱུང་གི་ཆ་རྐྱེན་མི་འདྲ་བས་ན་ཐོན་རྫས་ཀྱང་མི་འདྲའོ།

སྣང་ཚུལ།

ནཱ་ལ་ཚ་བ་ཐེབས་རྗེས།དབྱང་རླུང་དང་འགྱུར་འབྱུང་བྱུང་སྟེ་མེ་ལྕེ་སེར་པོ་འབྱུང་བ་དང་།མདོག་སེར་སྐྱ་ཅན་གྱི་སྲ་གཟུགས་བྱུང་།2Na+O2

＝

Na2O2

(淡黄色)△ནཱ་ཡི་དབྱང་འགྱུར་རྫས།མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་རྫས་དངདཀར་བཟོ་བྱེད་རྫས།

སྤྱོད་སྒོ།2Na2O2+4HCl=4NaCl+2H2O+O2↑Na2O+2HCl=2NaCl+H2Oསྐྱུརདངའགྱུརའབྱུང་།2Na2O2+2CO2=Na2CO3+O2↑Na2O+CO2=Na2CO3མིན།བུལ་གཤིས་དབྱང་འགྱུར་རྫས།དངོས་་པོའི་རིགས།དབྱང་འདས་ནཱ་རྫས།དབྱང་ནཱ་རྫས།དངོས་པོའི་མིང་།ཚ་སྣོནའོགO2དང་འགྱུར་འབྱུང་བྱས།རྒྱུན་དྲོད་འོགO2དང་འགྱུར་འབྱུང་བྱས།ཐོན་པའི་ཆ་རྐྱེན།2Na2O2+2H2O=4NaOH+O2↑Na2O+H2O=2NaOHH2Oའགྱུར་འབྱུང་།སྲ་གཟུགས་སེར་སྐྱ།སྲ་གཟུགས་དཀར་པོ།ཁ་དོག་དང་རྣམ་པ།Na2O2（Oགི་་བྲིན-1）Na2O（Oགི་བྲིན-2）རྫས་འགྱུར་ཚུལ།CO2འགྱུརའབྱུང་།O2

༣ཧ་ཡང་དང་དབྱང་རླུང་གི་འགྱུར་འབྱུང་།

P༥༨

ཚན་

རིག་

གི་འཚོལ་དཔྱད།4Al+3O2=2Al2O3Alདེ་དབྱང་རླུང་རྐྱང་བའི་ནང་འབར་ཐུབ།ལྕགས་རིགས་མང་ཆེ་བ་དབྱང་རླུང་དང་འགྱུར་འབྱུང་བྱེད་ཐུབ་པ་དང་།འགྱུར་འབྱུང་ཁྲོད་སོར་ལོག་བྱེད་རྫས་བྱེད།ལྕགས་རིགས་ཅི་ཙམ་གྲུང་བོ་ཡིན་ན་འགྱུར་འབྱུང་དེ་ཙམ་གྱིས་བྱེད་སླ་བ་ཡིན།འོན་ཀྱང་།Alནི་ཅུང་གྲུང་བོ་ཡིན་རུང་ཕྱི་ངོས་སུ་ཚགས་དམ་པོའི་དབྱང་འགྱུར་སྐྱི་མོ་ཡོད་པས་།ནང་རིམ་གྱི་ལྕགས་རིགས་མུ་མཐུད་དུ་དབྱང་འགྱུར་བྱེད་པ་འགོག་ཐུབ།2Mg+O2

2MgO4Al+3O2

2Al2O3ལྕགས་རིགས+དབྱང་རླུང

ལྕགས་རིགས་ཀྱི་དབྱང་འགྱུར་རྫས།

ལྕགས་རིགས་ཀྱི་དབྱང་འགྱུར་རྫས།ལྕགས་རིགས་གཞི་རྒྱུ་དང་དབྱང་གཞི་རྒྱུས་གྲུབ་པའི་འདྲེས་འགྱུར་རྫས།点燃点燃ལྕགས་རིགས་དང་དབྱང་རླུང་གི་འགྱུར་འབྱུང་།

སྲེག་ཕོར་ནང་དུ་ཆུ་ཉུང་ཙམ་བླུགས་ཏེ།ཧྥུན་ཐེ་ཞུ་ཁུ་ཐིགས་པ་འགའ་བཏིགས་རྗེས་ནཱ་རྡོག་པོ་ཞིག་ནང་དུ་བཞག་ན།སྣང་ཚུལ་ཅི་ཞིག་མཐོང་ཐུབ།དངོས་བཤེར３－３སྣང་ཚུལ།འགྱུར་འབྱུང་།2Na+2H2O=2NaOH+H2

（སྟུག་ཚད་ཆུ་ལས་ཆུང་བ）(ཞུ་ཚད་དམའ་བ་དང་ཚ་གཏོང་འགྱུརའབྱུངབྱུང།）

（འགྱུར་འབྱུང་དྲག་པོ་དང་རླུང་གཟུགས་བྱུང་བ།）（ཐོན་རྫས་ལ་བུལ་གཤིས་མངོན་པ།）འགྲེལ་བཤད།གཉིས།ལྕགས་རིགས་དང་ཆུའི་འགྱུར་འབྱུང་།

༡ནཱ་དང་ཆུའི་འགྱུར་འབྱུང་།

ནཱ་དེ་ཆུ་ངོས་སུ་གཡེང་བ།

ཞུ་ནས་རིལ་བུ་ཆུང་ཆུང་དུ་འགྱུར།

རིལ་བུ་ཕྱོགས་བཞིར་འགུལ་སྐྱོད་བྱེད་ལ་ཚི་ཚི་ཞེས་སྒྲ་ཞིག་འབྱུང་།

ཞུ་ཁུའི་མདོག་དམར་པོ་གྱུར་༤ནཱ་དང་ཚྭ་ཞུ་ཁུའི་འགྱུར་འབྱུང་།2Na+2H2O==2NaOH+H2↑CuSO4+2NaOH==Na2SO4+Cu(OH)2Na+2H2O+CuSO4==Na2SO4+Cu(OH)2

+H2↑བསམ་བློ་གཏོང་བ།*ནཱ་དང་ཚྭ་ཞུ་ཁུ་འགྱུར་འབྱུང་བྱེད་སྐབས་ལྕགས་རིགས་གོ་བརྗེས་ཐུབ་བམ།ཐོག་མར་ཆུ་དང་འགྱུར་འབྱུང་བྱེད་པས།ཚྭ་ཞུ་ཁུའི་ནང་གི་ལྕགས་རིགས་གོ་བརྗེས་མི་ཐུབ།དངོས་བཤེར་ཁང་དུ་ནཱ་དེ་པྲ་ཚིལ་སྣུམ་དང་སོལ་སྣུམ་ནང་དུ་ཉར་ཚགས་བྱེད་དགོས།

མཁའ་རླུང་ནང་གིO2、H2O、CO2

སོགས་དང་འགྱུར་འབྱུང་བྱེད་སླ།མེ་སྐྱོན་བྱུང་སར་ནཱ་ཡོད་སྐབས།ངོ་བོ།：H2O

དངCO2

ཀྱི་མེ་གསོད་ཡོ་བྱད་ཀྱིས་མེ་གསོད་མི་རུང་བར།ངེས་པར་དུ་བྱེ་མ་སྐམ་པོ་སྤྱོད་དགོས།

དངོས་བཤེར་ཁང་དུ་ནཱ་དེ་པྲ་ཚིལ་སྣུམ་དང་སོལ་སྣུམ་ནང་དུ་ཉར་ཚགས་བྱེད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཅི་ཡིན།

བསམ་བློ་གཏོང་བ།

ལྕགས་ཆུ་གྲང་མོ་དང་ཆུ་ཚན་བར་ལ་འགྱུར་འབྱུང་བྱེད་མི་ཐུབ།འོ་ན་ཆུ་རླངས་དང་འགྱུར་འབྱུང་བྱེད་ཐུབ་བམ།

ཚན་རིག་འཚོལ་ཞིབ།ལྕགས་དང་ཆུའི་འགྱུར་འབྱུང་།

3Fe+4H2O（g）Fe3O4+4H2↑

Na、Fe

དང་H2O

ཡི་འགྱུར་འབྱུང་ལས་འགྱུར་འབྱུང་བྱུང་སླ་བ་གང་ཡིན།

བསམ་གཞིགའགྱུར་འབྱུང་གི་རྫས་འགྱུར་མཉམ་བྱའི་ཚུལ།སྡོམ་ཆུང་།ལྕགས་རིགས་འགུལ་གཤིས་གོ་རིམ་ཁྲོད（H）གི་མདུན་དུ་གནས་པའི་ལྕགས་རིགས་ནི་ཆུ་དང་འགྱུར་འབྱུང་བྱེད་ཐུབ།ལྕགས་རིགས་ཅི་ཙམ་གྲུང་བོ་ཡིན་ན་དེ་ཙམ་གྱིས་འགྱུར་འབྱུང་བྱེད་སླ་བ་དང་འགྱུར་འབྱུང་དྲག་པོ་ཡིན།ལྕགས་རིགས་དང་ཚྭ་སྐྱུར་གྱི་འགྱུར་འབྱུང་བསྡུར་བ།Fe+2HCl==FeCl2+H2↑Zn+2HCl==ZnCl2+H2↑Mg+H2SO4==MgSO4+H2↑བསམ་གཞིག་དང་དབྱེ་ཞིབ།རྒྱུ་རྐྱང་བ།འདྲེས་འགྱུར་རྫས།འདྲེས་འགྱུར་རྫས།རྒྱུ་རྐྱང་བ།

ལྕགས་རིགས་དང་ཚྭ་སྐྱུར།ཟི་སྐྱུར་སླ་བོའི་འགྱུར་འབྱུང་།༡ལྕགས་རིགས+སྐྱུརལྕགས་རིགས་འདྲེས་འགྱུར་རྫས།+ཆིང་རླུང་།༢གོ་བརྗེ་འགྱུར་འབྱུང་།A+BCAC+B

དངོས་བཤེར

སྣང་ཚུལ

རྫས་འགྱུར་མཉམ་བྱའི་ཚུལཧ་ཡང་སྐུད་པ་དང་ཟི་སྐྱུར་ཟངས་ཞུ་ཁུ།

C1ཟངས་སྐུད་དང་ཟེ་སྐྱུར་དངུལ་ཞུ་ཁུ།

C2ཟངས་སྐུད་དང་ཟི་སྐྱུར་ཧ་ཡང་།

C3ལྕགས་རིགས་དང་འདྲེས་འགྱུར་རྫས་ཞུ་ཁུ་འགའ་ཞིག་གི་འགྱུར་འབྱུང་།ཧ་ཡང་གི་སྐུད་པ་སྟེང་དམར་མདོག་གི་སྲ་གཟུགས་གོན་ཡོད་པ།2Al+3CuSO4==3Cu+Al2(SO4)3ཟངས་སྐུད་སྟེང་དངུལ་མདོག་གི་དངོས་པོ་ཞིག་ཆགས་པ་དང་ཞུ་ཁུའི་ཁ་མདོག་མེད་པ་ནས་སྔོ་སྐྱ་རུ་གྱུར།Cu+2AgNO3==2Ag+Cu(NO3)2སྣང་ཚུལ་གསལ་བོ་མེད།Fe+Cu2+=Cu+Fe2+༤ལྕགས་རིགས་བར་གྱི་གོ་བརྗེས་འགྱུར་འབྱུང་།

Fe

དངCuSO4ཞུ་ཁུ།CuདངAgNO3ཞུ་ཁུ།CuདངAlCl3ཞུ་ཁུ་བཅས་འགྱུར་འབྱུང་བྱུང་ཐུབ་བམ།འགྱུར་འབྱུང་གི་གྱེས་རྡུལ་མཉམ་བྱའི་ཚུལ་ཕྲིས།

བསམ་གཞིགCu+2Ag+=Cu2++2AgCu+AlCl3འགྱུར་འབྱུང་མི་བྱེད།

ལྕགས་རིགས་འགུལ་གཤིས་གོ་རིམ་ཁྲོད

།མདུན་དུ་གནས་པའི་ལྕགས་རིགས་ཀྱིས་མཇུག་ཏུ་གནས་པའི་ལྕགས་རིགས་དེ་དེ་དག་གི་ཞུ་ཁུའི་ནང་གོ་བརྗེས་ཐུབ།སྡོམ་ཚིགལྕགས་རིགས་དང་ལྕགས་རིགས་ཀྱི་འདྲེས་འགྱུར་རྫས་ཞུ་ཁུའི་འགྱུར་འབྱུང་།ལྕགས་རིགས་+ལྕགས་རིགས་ཀྱི་འདྲེས་འགྱུར་རྫསལྕགས་རིགས་གསར་བ+

ལྕགས་རིགས་ཀྱི་འདྲེས་འགྱུར་རྫས།བསམ་བློ་ཐོངས་དང་།

དངོས་བཤེར་གང་དག་བརྒྱུད་ནས་ལྕགས་རིགསཀྱི་འགུལ་གཤིས་དྲག་ཞན་སྡུར་ཐུབ།

①ལྕགས་རིགས་དང་ཆུའི་འགྱུར་འབྱུང་བྱེད་སླ་མིན།

ཆུ་དང་འགྱུར་འབྱུང་ཅི་ཙམ་བྱེད་སླ་བ་ཡིན་ན།འགྱུར་འབྱུང་དེ་ཙམ་དྲག་པོ་དང་འགུལ་གཤིས་ཀྱང་དེ་ཙམ་སྐྱེན་པོ་ཡོད།ལྕགས་རིགས་ཀྱི་འགུལ་གཤིས་དྲག་ཞན་སྡུར་བའི་དངོས་བཤེར།②ལྕགས་རིགས་དང་སྐྱུར་འགྱུར་འབྱུང་བྱེད་སླ་མིན།

སྐྱུར་དང་འགྱུར་འབྱུང་བྱས་ཏེ་H2ཐོན་སླ་བ་ཡིན་ན།འགྱུར་འབྱུང་དེ་ཙམ་དྲག་པོ་དང་འགུལ་གཤིས་ཀྱང་དེ་ཙམ་སྐྱེན་པོ་ཡོད།།③ལྕགས་རིགས་བར་གྱི་གོ་བརྗེས་འགྱུར་འབྱུང་།Na、Mg、Feསོགས་ཚྭ་སྐྱུར་སླ་པོ་དང་ཟི་སྐྱུར་སླ་པོ་འགྱུར་འབྱུང་བྱེད་ཐུབ།NaOH

ཞུ་ཁའི་དང་འགྱུར་འབྱུང་བྱེད་མི་ཐུབ།Alདང་NaOHཞུ་ཁའི་འགྱུར་འབྱུང་བྱེད་ཐུབ་བམ།འཚོལ་ཞིབ།ཧ་ཡང་གི་ཁྱད་གཤིས།སྐྱུར་དང་འགྱུར་འབྱུང་བྱེད་ཐུབ་པར་མ་ཟད།ད་དུང་བུལ་ཏོག