生物圈是最大的生态系统 全国公开课一等奖

生物圈是最大的生态系统بئوسفېرائەڭچوڭئىكولوگيىلىكسېستىمائورمانئىكولوگىيلىكسېستىمىسى

森林生态系统تارقىلىشى:نەمياكىنەمرەكرايۇنلارئالاھىدىلىكى:ھايۋانات،ئۆسۈملۈكلەرنىڭتۈرىكۆپ؛بىرقەدەرتۇراقلىق.ئۆسۈملۈك:دەرەخلەرنىئاساسقىلىدۇ،ئازسانداچاتقالۋەسامانغوللۇقئۆسۈملۈكلەربار.ھايۋانات:دەرەخئۈستىدىنئوزۇقلۇقۋەتۇرالغۇتېپىشئاسان،شۇڭادەرەخنىماكانقىلغانيامىشىپياشاشنىئاساسقىلغانجانلىقلارئاساسئورۇننىئىگەللەيدۇ.رولى:ئىنسانلارنىياغاچماتىرىياللىرىبىلەنتەمىنلەيدۇ.موھتىنىياخشىلايدۇ.ئورمانئىكولوگىيلىكسېستىمىسى分布：湿润或较湿润的地方。特点：动植物种类繁多，处于稳定状态。植物：以乔木为主，少量灌木和草本植物。动物：由于在树上容易找到丰富的食物和栖息的地方，所以营树栖和攀缘生活的种类特别多。作用：1、为人类提供大量的木材和林副业产品

2、改善生态环境森林生态系统ئوتلاقئىكولوگىيلىكسېستىمىسى

草原生态系统تارقىلىشى:قۇرغاق،ھۆل-يېغىنمىقدارىئازجايلارئالاھىدىلىكى:ھايۋانات،ئۆسۈملۈكلەرنىڭتۈرىئازراق؛سانىۋەتۈرىناھايىتىتىز.ۆزگىرىدۇ.پەسىللىكۋەيىللىقھۆل-يېغىنمىقدارىتەكشىئەمەس.ئۆسۈملۈك:سامانغوللۇقئۆسۈملۈكلەرنىئاساسقىلىدۇ،ئازمىقدارداچاتقاللاربار،دەرەخلەركەمئۇچىرايدۇ.ھايۋانات:ئوتلاققاماسلىشىىشئۈچۈنئوراكولاپياشاشۋەتىزيۈگۈرۈشئالاھىدىلىكنىيىتىلدۈرگەن.رولى:1.ئوتلاقچىلىقنىتەرەققىقىلدۇرۇپ،ئىنسانلارنىگۆش،سۈت،تىرە،يۇڭقاتارلىقلاربىلەنتەمىنلەيدۇ.2.كىلىماتنىتەڭشەپ،تۇپراقنىڭيىمىرىلىشىنىڭئالدىنىئالىدۇ.ئوتلاقئىكولوگىيلىكسېستىمىسى草原生态系统分布：干旱地区，年降雨量很少。特点：动植物种类较少，在不同的季节或年份，降雨量不均匀，动植物的数量和种类会发生剧烈变化。植物：以草本植物为主，少量灌木丛，乔木非常少见。动物：为了与草原生活相适应，动物大都具有挖洞和快速奔跑的特点。作用：1、畜牧业发达，为人们提供大量的肉、奶和毛皮。

2、调节气候，防止土地被风沙侵蚀。ئېتىز-ئېرىقئىكولوگيىلىكسېستىمىسى

农田生态系统ئېتىز-ئېرىقئىكولوگيىلىكسېستىمىسىئالاھىدىلىكى:زىرائەتلەردىھقانلارتەرىپىدىنباشقۇرۇلدىغانبولغاچقائىنسانلارنىڭرولىموھىم.ئەگەردىھقانلارزىرائەتلەرنىئوغۇتلاپ،سۇغۇرۇپ،ئوتاپ،قۇرۇتلارنىيۇقۇتۇپتۇرمىسائېتىزلارقانداقبولۇپكىتىدۇ؟بۇسېستمىداقانداقئۆسۈملۈكلەرئەڭكۆپئۇچىرايدۇ؟ھايۋاناتلارچۇ؟قانداقئالاھىدىلىكىبار؟ئىنسانلارنىيىمەكلىكۋەتۇرمۇشلازىمەتلىكلىرىبىلەنتەمىنلەيدۇ.农田生态系统特点：由农民来管理农作物，因此，人的作用非常关键。如果农民不去施肥、浇水、除草、治虫的话，农田会怎样？有哪些常见的植物？动物呢？有什么作用呢？为人类提供食物和生活所需。دېڭىز-ئوكيانئىكولوگىيىلىكسېستمىسى

海洋生态系统تارقىلىىشى:دېڭىز-ئوكيانلارقۇرۇقلۇقنىڭ%71نىئىگەللەيدىغانبولۇپ،تارقىلىشىئۈزلۈكسىز،شۇڭابىرپۈتۈنئىكولوگيىلىكسېستمادەپقاراشقابولىدۇ.ئۈسۈملۈك:كىچىكلەيلەپياشىغۇچىئۆسۈملۈككۆپساننىئگەللەيدۇ،يەنىبىرقىسىميۈسۈنلەررمۇبار،مەسلەن:لامىنارىيە،ئۇندارىيەيۈسۈنىقاتارلىقلار.قانداقھايۋاناتلاربار؟بۇھايۋانلارقانچىلىكچوڭقۇرلۇقتىكىسۇداياشايدۇ؟دېڭىز-ئوكيانلاردىكىئەڭچوڭھايۋانقايسى؟رولى:1.كىلىماتنىتەڭشەيدۇ

2.بايلىقىمولدېڭىز-ئوكيانئىكولوگىيىلىكسېستمىسى海洋生态系统分布：海洋占地球表面积的71%，整个地球上的海洋是连成一体的，因此可以看作是一个巨大的生态系统。植物：绝大部分是微小的浮游植物，还有部分大型藻类，如：海带、裙带菜等。动物有哪些？这些动物都生活在水面下多少米以内？海洋中最大的动物是什么？作用：1、调节全球气候

2、丰富的资源تاتلىقسۇئىكولوگىيلىكسېستىمىسى

淡水生态系统تاتلىقسۇدەريا،كۆل،كۆلچەكلەردەمەۋجۇت.تۆۋەندەكۆلئىكولوگىيلىكسېستمىسىنىمىسالقىلىپچۈشەندۈرىمىز.تارقىلىشى:تىيىزسۇرايۇنىۋەسۇنىڭئۇستىنىكىقەۋىتىكۆپئۇچىرايدىغانئۆسۈملۈكلەرقايسى؟قومۇش،سۇئوتلىرى،يۈسۈنقاتارلىقلاربار.كۆپئۇچىرايدىغانھايۋانلارقايسى؟كۆكبېلىق،ئوتخۇربېلىق،لاققابېلىق،خاپانباشبېلىققاتارلقلار‹تۆتچوڭبېلىق›دەپئاتىلىدۇ،يەنەسەدەپدارقاتارلىقلاربار.淡水有河流、湖泊、池塘等。以湖泊生态系统为例。分布：浅水区和水的上层。常见的植物有哪些？芦苇、水藻、水草、睡莲等。常见的动物有哪些？青鱼、草鱼、鲢鱼、鳙鱼被称为“四大家鱼”还有河蚌等。تاتلىقسۇئىكولوگىيلىكسېستىمىسى

淡水生态系统سازلىقئىكولوگىيەسېستىمىسى

湿地生态系统بۇماتىرىيالدانەميەرلەرسازلىقلارنىكۆرسىتىدۇ.نەميەرلەرتەبئەتنىڭبۆرىكىدەپتەرىپلىندۇ.ئۇئىشلەپچىقىرىشئىقتقدارىئەڭكۈچلۈكبولغانئىكولوگىيىلىكسېستمىلارنىڭبىرى،شۇنداقلاھەرخىلجانلىلقلارنىڭكىلىپچىقىشمەنبەسىدۇر.بۇسېستمىدىكىھايۋاناتلارقايسى؟ئۆسۈملۈكلەرسامانغوللۇقنىئاساسقىلغانبولۇپ،شالقاتارلىقلاربار.رولى:سۇمەنبەسىنىياخشىلاپ،بوران-چاپقۇنلۇقيامغۇرنىڭئالدىنىئېلىش،كەلكۈنىئازايىتىش.سازلىقئىكولوگىيەسېستىمىسى湿地生态系统湿地：本书特指沼泽地湿地被人们誉为“自然之肾”，是世界上最具有生产力的生态系统之一，是多种多样生物产生的“摇篮”。动物有哪些？鳄鱼、丹顶鹤。麋鹿也称“四不象”，头似马，身似驴，蹄似牛，角似鹿。全身灰褐色。植物：主要是草本，水稻也是。作用：涵养水源、防止暴风雨、减缓洪水等。شەھەرئىكولوگيىلىكسېستمىسى

城市生态系统تارقىلىشى:ئادمكۆپجايلارئالاھىدىلىكى:ئادەمبۇسېستمىنىڭئاساسلىقجانىلقىۋەيادىروسى،شۇڭاباشقاتۈرلەرئازساننىئىگەللەيدۇ.بىزئۆسۈملۈكلەرنىتەبئەتدۇنياسىدىكىيىيىلىدىغانجانلىقدەيمىز،ئۇبۇسېستمىداقانداقرولئينايدۇ؟分布：在人群较多的地方。特点：人是城市生态系统的核心，生物部分主要是人，其他生物种类和数量都很少。我们说植物在自然生态系统中主要是被吃的作用，而在城市中是起什么作用？شەھەرئىكولوگيىلىكسېستمىسى

城市生态系统多种多样的生态系统كۆپخىلئىكولوگىيىلىكسېستمىلاركۆپخىلئىكولوگىيلىكسېستمىلارنىڭئالاھىدىلىكىئورمان

ئىكولوگىيلىكسېستمىسى:نەمرەكرايۇنلارغاتارقالغان،جانلىقلارنىڭتۇرىكۆپ،سۇمەنبەسىنىياخشىلاش،سۇ-تۇپراقنىساقلاشرولىغائىگەبولغانيىشىلسۇئانبىرىدۇر.ئوتلاقئىكولوگىيلىكسېستمىسى:قۇرغاقرايۇنلارغاتارقالغان،يىللىقھۆل-يېغىنمىقدارىئاز،چوڭئوسۈملۈكلەرئاز،ھايۋانلارنىڭتۈرىمۇئورمانئىكولوگىيىلىكسېستمىسىغايەتمەيدۇ.دېڭىز-ئوكيانئىكولوگىيلىكسېستمىسى:سۇۋەجانلىقلاردىنتەركىپتاپقان.كىچىكلەيلەپياشىغۇچىئۆسۈملۈكلەرنىئاساسقىلىدۇ.ھايۋاناتلارنىڭتۈرىكۆپ،سۇدائۇزۈپياشايدۇ.تاتلىقسۇئىكولوگىيلىكسېستمىسى:دەريا،كۆل،كۆلچەكلەرۋەئۇلارنىڭتاتلىقسۇجانلقىلىرىدىنتەركىپتاپقان.سازلىقئىكولوگىيلىكسېستمىسى:سۇلۇقۋەئۆتەنەمشرائىتىداشەكىللەنگەن،سازلىقئۆسۈملۈكلىرىئۈستۈنلىكنىئىگەللەيدۇ،ھايۋاناتلارنىڭتۈرىئاز.سۇمەنبەسىنىتازلاش،كەلكۈننىئازايتپقۇرغاققچىلىققاقارشىتۇرۇشرولىغائىگە.ئېتىز-ئېرىقئىكولوگىيلىكسېستمىسى:سۈنئىيبەرپاقىلىنغانئىكولوگىيلىكسېستما،زىرائەتلەرنىئاساسقىلىدۇ،جانلىقلارنىڭتۈرىكۆپئەمەس.شەھەرئىكولوگىيلىكسېستمىسى:.ئادەملەرئاساسلىقرولئوينايدۇ،جانلىقلارنىڭتۈرىئاز،ئادەملەرئاساسلىقئىستىمالچى.

各种生态系统的特点森林生态系统：分布在较湿润的地区，动植物种类繁多。森林在涵养水源、保持水土方面起着重要作用，有“绿色水库”之称。草原生态系统：分布在干旱地区，这里年降雨量很少，缺乏高大植物，动植物种类比森林生态系统少。海洋生态系统：由海洋和海洋生物组成。海洋中的植物大部分是微小的浮游植物；动物种类很多，大都能在水中流动。淡水生态系统：由河流、湖泊或池塘等淡水水域与淡水生物组成。湿地生态系统：是在多水和过湿条件下形成的生态系统。沼泽植物占优势，动物的种类也很多。湿地具有净化水源、蓄洪抗旱的作用。农田生态系统：是人工的生态系统，以农作物为主体，动植物种类相对较少。城市生态系统：城市生态系统中人类起重要的支配作用。植物的种类和数量少。消费者主要是人类，而不是野生动物。2.بىئوسفىرابىرلىككەكەلگەنبىرپۈتۈنگەۋدەتۆۋەندىكىماتىرىيالنىتەھلىلقىلىڭ:دەريامۇبىرئىكولوگىيىلىكسېستىما.ئۇنىڭداياشايدىغانتاشپاقا،تىمساققاتارلىق

ئۆمىلىگۈچىھايۋانلاردەرياقىرغىقىغاچىقىپتۇخۇمتۇغىدۇ.قوتانقاقىردەريادىكىبېلىق،راك،سەدەپدارقاتارلىقلارنىتۇتۇپيەيدۇ.بىراقئۇدەريابويىدىكىدەرەخلەرگەئۇۋاسالىدۇ.قۇرۇقلۇقتىكىھايۋانلاربەزىدەدەريابويىغاسۇئىچكىلىكىلىدۇ.دەريائىكولوگىيلىكسېستمىسىغانىسبەتەنقوياشنۇرىۋەھاۋائانچەموھىمئەمەس.ھۆل-يېغىنسۇمىقدارىنىتولۇقلايدۇۋەقۇرۇقلۇقتكىتوپىلارنىدەرياغاباشلاپكىلىدۇ.شامالمۇيىراقجايلاردىكىئۆسۈملۈكئۇرۇقلىرىنىدەرياغائۇچۇرۇتۇپكىلىدۇ.دەرياسۈيىنىسۇغۇرۇشقائىشلەتكىلىبولىدۇ،تېخىبەزىجايلارداكىشىلەردەرياسۈيىنىبىۋاستەئىستىمالقىلىدۇ.مولاھىزە:دەريائىكولوگىيىلىكسېستىمىسىقايسىئىكولوگىيىلىكسېستىمىلاربىلەنبىلەنمۇناسىۋەتلىك؟

ماتىرىيالئانالىزى二、生物圈是一个统一的整体资料分析分析下面的资料。

河流是一个生态系统。生活在河里的龟、鳄等爬行动物会看爬到河岸上产卵。鹭吃河里的鱼、虾、河蚌等动物，但它却在河边的大树上筑巢。陆地上动物，有时要到河边喝水。对于河流生态系统来说，阳光和空气并不是它所独有的。降雨会带来别处的水分，还会把陆地上的土壤冲入河流。风也可以把远处的植物种子吹到河流中。河水可以用来灌溉农田。有在些地方，人们的饮用水也取自河流。讨论：河流生态系统与哪些生态系统有关联？دەريائىكولوگىيىلىكسېستىمىسىنۇرغۇنلىغانئىكولوگىيىلىكسېستىمىلاربىلەنبىلەنزىچمۇناسىۋەتلىكبولۇپتۆۋەندىكىتەرەپلەردەئىپادىلىنىدۇ:

1.جانسىزلارئامىلىنىئېلىپئېيتساق،ئاتموسفىراتوختىماستىنقانۇنىيەتلىكئايلىنىپتۇرىدۇ.سۇۋەسۇپارىمۇيەرشارىنىبيلاپئاقماھەركەتقىلىپتۇرىدۇ،شۇڭلاشقاھەممەئىكولوگيىلىكسېستىمىلاربۇنىڭتەسىرىگەئۇچىراپتۇرىدۇ.

2.رايۇنمۇناسىۋىتىدىنقارىغاندا،ھەرخىلئىكولوگىيىلىكسېستىمىلارئۆز-ئارامۇناسىۋەتلىك.ئانادەرياچاڭجاڭ،خۇاڭخىلارغەربىقىسىمدىنباشلانغانئورمانئىكولوگىيىلىكسېستىمىسىۋەئوتلاقئىكولوگىيىلىكسېستىمىنىمەنبەقىلغان.

3.ئىكولوگىيىلىكسېستىمىدىكىجانلىقنوقىتىسىدىنقارىغاندا،نۇرغۇنلىغانكىچىكجانلىقلار،گۈلچېڭى،ئۇرۇققاتارلىقلارھاۋائارقىلىقباشقائىكولوگىيىلىكسېستىمىلارغايىتىپبارالايدۇ.بېلقلارئۈزۈپ،قۇشلارئۇچىدۇ،ئىنسانلارنىڭپائالىيىتىجانلىقلارنىئوخشىمىغانجايلارغائېلىپبارىدۇ.خۇلاسە:小结：河流生态系统与许多生态系统有着密切的联系。表现在：1、从非生物因素来说，阳光普照于所有的生态系统，大气不停有规律地环流，水和水蒸气也在全球范围内运动。地球范围内运动。地球上所有的生态系统都受到这些因素的影响。2、从地域关系来说，各类生态系统也是互相关联的。我们的母亲河——黄河和长江，源自西部源头的森林生态系统和草原生态系统。3、从生态系统中的生物来说，许多微小的生物、花粉、种子能够随大气运动，到达不同的生态系统。鱼类洄游，鸟类的迁徙。人类的活动可以把生物带到不同的地方。ئورمانئىكولوگىيلىكسېستىمىسىئېتىز-ئېرىقئىكولوگىيلىكسېستىمىسىشەھەرئىكولوگىيلىكسېستىمىسىسازلىقئىكولوگىيلىكسېستىمىسىدېڭىز-ئوكيانئىكولوگىيلىكسېستىمىسىئوتلاقئىكولوگىيلىكسېستىمىسى

كىرىشپارلىنىپھۆل-يېغىنغائايلىنىدۇئوخشىمىغانئىكولوگىيلىكسېستىمىلارئوتتۇرسىدىكىسۇنىڭئايلىنىشمۇناسىۋىتى淡水生态系统森林生态系统农田生态系统城市生态系统湿地生态系统海洋生态系统草原生态系统源头源头沿途形成灌溉供水流入不同生态系统之间的水循环蒸发后形成降水DDTنىڭزىيىنى20-ئەسىرنىڭ30-يىللىرىدا،ياۋرۇپا،ئاسىياۋەئامىركاقىتئەسىدەDDTدەپئاتىلىدىغانبىرخىلمادداكەڭكۆلەمدەھاشاراتيوقۇتۇشقائىشلىتىلگەن،ئۇنىڭبىرقسمىيەرگەۋەھاۋاغاتارقالعان،يامغۇرسۈيىبىلەندېڭىز-ئوكيانلارغاكىرىدۇ.شۇنىڭبىلەنDDTئوزۇقلۇقزەنجىرىگەكىرىدۇ.مەسلەن:لەيلەپياشىغۇچىجانلىقلارــــبېلىقـــــقۇشۋەھاكازالار.قۇشلارتىنىدكىDDTنىڭمىقدارىدېڭىزسۈيىنىڭكىدىننەچچەيۈزھەسسەيۇقىرى.بۇخىلمادداقۇشتۇخۇمشاكىلىنىيۇمشاققىلىپقويىدۇ،قۇشلارتۇخۇمباسقانداتۇخۇملارئاسانلايېرىلپكىتپچۆجەئۆلۈپقالىدۇ.شۇڭلاشقاقۇشلارنىڭسانىئازلاپكىتىدۇ.ئۇندىنباشقائۇئاياللارنىڭتۇغماسلىقكىسىلىنىپەيداقىلىدۇ.DDTئىنسانلارۋەباشقاجانلىقالارغاتەسىرقىلپلاقالماستىنبەلكى،جەنۇبىقۇتۇپۋەئۇنىڭئەتىراپىدىكىئنوئىتئادملىرىگىمۇتەسىرقىلغان.نۆۋەتتەبۇخىلماددىنىڭئىشلەچىقىرىلىشىچەكلەندى.

بۇنېمىنىچۈشەندۈرىدۈ؟DDT的危害（生态系统中的物质在流动）

20世纪50年代，在欧洲、亚洲以及美洲大陆上经常使用一种叫做DDT的化学药剂洒在植物上杀虫，其中大部分药剂落在地面上和进入空气中，随着下雨，顺着地面汇入海洋。于是DDT进入食物链：浮游生物——鱼——鸟、兽，鸟兽体内积累的DDT含量比海水中高百万倍。DDT使鸟的卵壳变软，孵化时极易压碎，孵不出小鸟，使得鸟的数量减少；还能引起妇女不孕。DDT不仅危害当地人及其他生物，就连从来没有使用过DDT的南极地区的企鹅和北极附近的因纽特人体内也发现了DDT存在。如今大多数国家都禁止使用DDT。这个例子说明了什么呢？غبىرخىلخېمىيىلىكماددابولۇپچىۋىن،پاشاقاتارلىقزىيانداشلارنىيوقۇتۇشقائىشلىتىلىدۇ،بىراقئۇئىنتايىنتەستەپارچىلىنىدۇ.ئۇزاقمۇددەتلىك،كەڭكۆلەملىكۋەناتوغرائىشلىتىشموھىتبۇلغىنىشنىكەلتۈرۈپچىقىرىدۇ.DDT是一种化学药剂,喷洒在植物上可以杀虫,苍蝇、蚊子一碰到DDT就死亡.但是DDT在自然界中它很难分解。长期地、大量地、不合理地使用，会造成环境污染。ماتىرىيال资料

DDTئوزۇقلۇقزەنجىرىنىبويلاپيىغىلىپماڭىدۇ.كىرىدۇ.مەسلەن:لەيلەپياشىغۇچىجانلىقلارــــبېلىقـــــقۇشۋەھاكازالار.قۇشلار

DDT在食物链中的传递积累。如:浮游生物ـــــ鱼ـــــ鸟和兽等。دەريائىكولوگىيلىكسېستىمىسىزەھەرلىكماددىلارنىڭئوزۇقلۇقزەنجىرىدىكىئايلىنىشى有毒物质在食物链中的循环شەھەرئىكولوگىيلىكسېستىمىسىدېڭىز-ئوكيانئىكولوگىيلىكسېستىمىسىئېتىز-ئېرىقئىكولوگىيلىكسېستىمىسىدىكىDDTمولاھىزەسۇئالى20-ئەسىرنىڭ80-يىللىرىدائامىرىكائارىزوناشىتاتىدا‹بئىوسفىرا-2›دەپئاتىلىدىغانبىرتەجىربىخاناقۇرۇلغان،كۆلىمى12000كۋادىراتمتىر،سىغىمى141600كۇبمتىركىلىدۇ.80000تالپولاتكۆۋرۈك،6000پارچەئەينەكتىنياسالغان.تەجىربىخاننىڭئىچىدەتەقلىدىئورمان،قۇملۇق،ئېتىز،دېڭىز-ئوكيان،ئېرىقلارۋەچوشقا،كالا،قوي،توخۇ،ئۆردەكقاتارلىقئۆيھايۋانلىرىئادەملەرتۇرالغاللىرىبار.1993-يىلى1-ئايدا،8نەپەرئالىمبۇيەرگەكىرىپ2يىلتەتقىقاتئېلىپبارغاچئەمگەكقىلىپئۆزىنىباقىماقچىبولىدۇ،بىراقئوكسىگىنكەملەپكەتكەچكەمۇددەتتىنبۇرۇنقايتىپچىققان.سۇئال:بىئوسفىرا-2بىرئالاھىدەئىكولوگىيىلىكسېستىمابولۇپئالىملارئۇنىڭئچىدەبىريىلغايېقىنتۇرغان،بۇمۇشۇسېستىمنىڭمۇئەييەندەرىجىدىكىئۆز-ئۆزىنىتەڭشەشئىقتدارىبارلىقىنىچۈشەندۈرىدۇ.ئالىملارنىڭئۇزلۈكسىزتۇرالماسلىقىئۇنىڭتەڭشىلىشئىقتىدارىنىڭچەكلىكلىكى