干部培训心理健康讲座

پىسخىكاساغلاملىقى1

بىرىنچى:پىسخىكاساغلاملىقنىڭئةھمىيىتى2

يةككىلىكنىڭتةرةقىياتىنىدىنقارىغاندا،

پىسخىكاجةھةتتىنساغلامبۇلۇشياكىساغلامبۇلالماسلىقشۇشةخىسنىڭمةۋجۇتلىقىۋةتةرةقىياتىنىبةلگىلةيدىغانيادىرولۇقئامىل.

3مۇشۇنوقتىدىنئېلپئېيتقانداپىسخىكاساغلاملىقنىڭ

ئةھمىيىتىنىبىزتۆۋةندىكى

بىرقانچةمةزمۇنلارئارقىلىقتېخىمۇئېنىقچۈشىنىمىز:

1-ئادةمنىڭبىرپۈتۈنساپاسىئىچىدةپىسخىكساپائادةمنىڭماھىيةتلىكخۇسۇسىيىتىنىگةۋدىلةندۈۈپ،

ئادةمنىھةقىقىئىنسانىيقىممةتكةۋةئالىجاناپ

پةزىلةتكةئىگةقىلىدۇ.

4ئادةمنىڭبىرپۈتۈنساپاسىئىجتىمائىمةدىنيةتساپاسىپىسخىكساپابةدةنساپاسى5

2-تۈرلۈكبېسىملاغاتاقابىلتۇرۇشئىقتىدارىمىزنى

ئاشۇرۇپ،ھاياتلىقنىڭسۇپۇتىنىئۆستۈرىدۇ.

بۇگۇنكىدةۋىردةخىزمةتبېسىمى،جةمىيةتبېسىمى،ئقتىزادىبېسىم،تۇرمۇش

بېسىمىۋةباشقابېسىملاردىنشةكىللةنگةن

روھىبېسىملارھاياتىمىزغاتةھدىدسالماقتا.6

3-پىسخىككېسةللىكلةرپۈتكۈليةرشارىغاخىرىسقىلماقتا

7

مةسىلةن:ئىقتىسادىئةڭتةرةققىقىلغانئامېرىكىنىئېيتساقروھىكېسةلنىڭنىسبىتىھةريىلى%0.6سۈرئةتبىلةنكۆپةيگةن،%30ئادمپىسخىكداۋالاشنىقۇبۇلقىلغان،

50مىليونئادةمئوخشاشبولمىغاندةرىجىدىكىپىسخىككېسةلگةگىرىپتاربولغان،%89ئادةمئېغىرپىسخىك

بېسىمنىنىڭسىنىقىنىباشتىنكةچۈرگةن،ھةريىلىپىسخىكمةسلةسةۋةبىدىنئامېرىكاشىركةتلىرى300مىليارتئامېرىكادوللىرىدىنئارتۇقزىيانغائۇچىرىغان.8

ئۆزىنىدۇنيابويىچةئةڭئېغىربېسىقچاغلايدىغانفىرانسىيىدىمۇيېقىنقى20يىلداپىسخىكساغلاملىقنى

قوغداشقاسالغانمةبلةغ10ھةسسسةئاشقان،100مىليون

قاپپىسخىكدورائىشلةتكةن

دۇنياسةھىيةتةشكىلاتىنىڭبىردوكىلاتىغائاساسلانغاندادۇنيادا

200مىليونئادةمھةسرةتچىكىشپىسخىككېسىلىگةگىرىپتاركةن،%20--%30گىچةئادةمدةھةرخىلپىسخىك

مةسىلةباركةن.9

مۇناسىۋةتلىكسانلىقمةلۇماتقاقارىغاندا،دولىتىمىزدةھةريىلى14مىڭدىن16مىڭغىچةئادةمئۆزىنىئۆلتۈرۋالىدىكةن،

ئالىمةكتةپئۇقۇغۇچىلىرىنىڭ20.23پىرسةنتىدةھةرخىل

شةكىلدةپىسخىكمةسىلةباركةن.شاڭخةيدىكىمةلۇمبىر

ئوتتۇرامةكتةپنىتةكشۈرگةندة34پىرسةنتئۇقۇغۇچىداپىسخىكمةسىلةكۈرۈلگةن،غةرپتىكى5ئۆلكةئاپتۇنۇمرايۇندىكىئوتتۇرامةكتةپلةرنىتةكشۇركةئاساسلانغاندا

79پىرسةنتئۇقۇغۇچىداپىسخىكمةسىلةبارلىقىئېنىقلانغان10

4-مۇۋاپىقىيةتقازىنىشئۈنىمىيۇقۇرىبۇلىدۇ

ھةرقاندامۇۋاپىقىيةت،بايلىقۋةئازۇ-ئارمانلارنىڭ

ھةممىسىپىسخىكاساغلاملىقىدىنئايرىلالمايدۇ.

11

ئامېرىكاپىسخولوگىيةئالىمىكانىجنۇرغۇنلىغانمةشھۇرشةخىسلةرنىتةكشۇرۇپتةتقىققىلىشئارقىلىقبىر

ئادةمنىڭمۇۋاپىقىيةتقازىنىشىداتېخنىكاۋةئۇقۇشتارىخى%15نى،ئۇنىڭپىسخىكساپاسىۋةكىشلىكمۇناسىۋةت

قابىليىتى%85نىئىگةللةيدىغانلىقىنىبايقىغان.12

5.پىسخىكساغلاملىقئىناقكىشلىكمۇناسىۋةتنىڭئاساسى،بةخىتلىكتۇرمۇشنىڭكاپالىتى

ئىناقلىق،ئىتىپاقلىق،ئىززةت-ئابىرويدىگةنلةرنىڭھةممىسىپىسخىكىسىساغلامكىشلةرگةمةنسۇپ.13

6-پىسخىكاساغلاملىقىئۆزىمىزنىڭپىسخىكساغلاملىقىنىئاسىراشۋةياخشىلاشئۇقۇغۇچىلارنىئةتىراپلىق،ساغلامتةربىيلىشىمىزگةياردةمبېرىدۇ

14

ئىككىنچى:پىسخىكساغلاملىقتوغرىسىدائۇمۇمىچۈشةنچة

پىسخىكادىگةننىمة؟ساغلاملىقدىگةننىمة؟

ئۇقايسىمةزمۇنلارنىئۆزئىچىگةئالىدۇ؟

پىسخىكابىلةنساغلاملىقنىڭقانداقمۇناسىۋىتىبار؟

15

1.پىسخىكادىگةننىمة؟ئۇقايسىمةزمۇنلارنىئۆزئىچىگة

ئالىدۇ؟

پىسخىكا–بارلىقروھىئامىللارنىڭئومۇمىئاتىلىشىبۇلۇپ،ئۇئادةممىڭىسىنىڭئوبىكتىپرىئاللىققابولغانئىنكاسىدۇر.

پىسخىكا-پىسخولوگىيةئىلىمىدةنوقتىلىقتةتقىققىلىنىدىغانئۇقۇمبۇلۇپ،نورمالبىرئادةمنىڭپىسخىكىسىتۆۋةندىكىدةكمةزمۇنلادىنتةركىپتاپقان.16ئادةمپىسخىكىسىنىڭئۆزئىچىگةئالىدىغانمةزمۇنلىرىئىندىۋىدۇئالمايىللىقئىندىۋىدۇئالپىسخىك

ئالاھىدىلىك

پىسخكجةريانبىلىشجةريانى

ھىسىياتجةريانى

ئىرادةجةريانى

سةزگۈ،ئىدىراك،خاتىرة،خىيالتةپةككۇرئېھتىياج،مۇددىئا،قىزىقىش،غايةئېتىقات،دۇنياقاراش

قابىليةت،خارةكتىر،مىجةز17

2.ساغلاملىقدىگةننىمة؟

ساغلاملىقتوغرىسىدائىلگىرىھةرخىلئةنئةنىۋىقاراشلاربولغان....18

1948-يىلىدۇنياسةھىيةتةشكىلاتى(WHO)

‹‹ساغلاملىقدېگةنلىكھةرگىزمۇتةندةكېسةللىكۋةزةئىپلىكبولماسلىقنىكۆرسۈتۈپلاقالماستىنبةلكىجىسمانىيۋةروھىجةھةتتةجةمىيةتكةماسلىشىدىغانمۇكةممةلروھىھالةتتۇر››دىگةنئۇقۇمنىئوتتۇرىغانقويغان.19

1989-يىلىدۇنياسةھىيةتةشكىلاتىساغلاملىقئۇقۇمىنىتېخىمۇچوڭقۇرلاشتۇرۇپ،ساغلاملىق

يۇقارقىتةرةپلةردىنباشقا‹‹ئةخلاقىيجةھةتتىكىساغلاملىقنىمۇئۆزئىچىگةئېلىشىكېرةك››دىگةن

ئىدىيىنىئوتتۇرغاقۇيۇپساغلاملىقمةزمۇنىنى

تېخىمۇمۇكةممةللةشتۈردى.20

يۇقارقىلاردىنشۇنىكورۈۋېلىشقابولىدىكى،ساغلاملىق

تۆۋةندىكىدةك4قاتلاملىقمةنىگةئىگة:

بىرىنچىسى،تةندةكېسةللىكبولماسلىق،يةنىئةنئةنىۋى

مةنىدىكىساغلاملىق.

ئىككىنچىسى،سوبىكتىپئارامسىزلىنىشبولماسلىق.

ئۈچىنچىسى،جةمىيةتكةماسلىشىشىياخشىبۇلۇش.

تۆتىنچىسى،ئةخلاقىياخشىبۇلۇش،توغرائةخلاققارشى،

مۇۋاپىقئةخلاقىتۇيغۇسىۋةئةخلاقىھةركةتىئارقىلىق

باشقىلارنىڭمۇئةييةنلةشتۈرۈشىۋةمةدىلىشىگةسازاۋةربۇلۇش.21

3.:پىسخىكاساغلاملىقىبىلةنجىسمانىيساغلاملىقنىڭمۇناسىۋىتى

ھازىرقىزامانپةن-تةتقىقاتىشۇنىئېچىپبةردىكى،پىسخىكاساغلاملىقبىلةنجىسمانىيساغلاملىقبىر-بىرىگةتةسىركۆرسىتىدۇ،بىر-بىرىنىشةرتقىلىدۇ،ئىككىسىدىئالىكتىكبىرلىككةئىگة22

(1)جىسمانىيساغلاملىقپىسخىكاساغلاملىقىنىڭ

ئاساسىپةقةتساغلامتةنبولغاندىلا،ئاندىن

ساغلامروھىھالةتۋةساغلامكةيپىياتبولىدۇ

مةسىلةن:ئادةمنىڭتةنساغلاملىقىدامةسىلةكۆرۈلسة،ئادةمدةجىددىلىشىشش،ئارامسىزلىنىش،تةشۋىشلىنىشقورقۇش،پةرىشانبۇلۇشكةيپىياتىنى

پةيداقىلىدۇ23

ئةگةربۇخىلپاسسىپكةيپىياتھالىتىۋاقتىداتۈگىتىلمىسة،ئادةمدةبارابارابةزىپىسخىكنورمالسىزلىقلاركۆرىلىشى،ھةتتائېغىرپىسخىك

كېسةللىكلةرپةيدابۇلىشىمۈمكىن24

قۇرۇقخىيالسۇرۇش،خىيالىيسېزىمپةيدابۇلۇش،

گۇمانخورلۇق،خىزمةتۋةئۈگۈنىشكةماسلىشالماسلىق،

خارةكتىرىئۆزگىرىپكېتىش،غالجىرلىق،خامۇشلۇق،

ساراڭلىق،ئېلىشىپقېلىشقاتارلىقلار

25(2)پىسخىكساغلاملىقنىڭجىسمانىيساغلاملىققا

بولغانتةسىرى

تةتقىقاتلارشۇنىئىسپاتلاپبةردىكى،ئادةمدة

پاسىپكةيپىياتئۇزۇنداۋامقىلسا،ئادةمنىڭجىسمانىيساغلاملىقىغائېغىرزىيانيةتكۈزىدۇ،

مةسىلةن:داۋاملىقئاچچىقلانغان،قورىقانۋة

تةشۋىشلةنگةندة،12بارماقئۈچةييارسىۋة

ئاشقازانياللۇغىنىپةيداقىلىدۇ26

ئۇنىڭدىنباشقادائىمجىددىلةشكةندة،غةزةپلةنگةندةيۇقۇرىقانبېسىمى،تاجىسىمانيۇرةككېسىلى،زىقاكېسىلىباشئاغرىشسۇزۇلماخارةكتىرلىكماغدۇرسىزلىنىش،دىئابىتكېسىلى،رىماتىزىملىقبۇغۇمياللۇغى،بةزىبۇرۇن،قۇلاق،كۆزتېرةكېسةلىكلىرىئاياللارداكورىلىدىغانھةرخىلكېسةلىكلةر،سةمرىپكېتش،بالىلاردىكىسىيگةكلىكدىۋةڭلىكقاتارلىقلار...27

ئادةتتىكىپىسخىكمةسلة:ئۈزۈلۈپ3ئاي،ئۈزۈلدۈرمةي

بىرئايداۋامقىلىدىغان،ئۈگۈنىشۋةخىزمةتكةبةلگىلىك

تةسىركۆرسىتىدىغانمةسىلىلةرنىكۆرسىتىدۇ.

ئېغىرپىسخىكمةسىلة:ئۈزۈلۈپ6ئاي،ئۈزۈلدۈرمةي3ئايداۋامقىلىدىغان،خىزمةتۋةئۈگۈنىشئۈنىمىگةئېغىرتةسىركۆرسىتىدىغانمةسىلىنىكۆرسىتىدۇ28پىسخىكاساغلاملىقىنىڭتارقىلىشسىخىمىسىئادةمپىسخىكىسنورمالپىسخكابىنورمال

پىسخكاپىسخكلةقنۇرمالسزلىقپىسخىكلىقساغلاملىقئىندىۋىدوئاللىقتوسقۇنلۇقنىرۋاكىسةلئادةتتكىپىسخىكمةسلةئېغىرپىسخىكمةسلةروھىكىسةل293.پىسخىكاساغلاملىقىنىڭئۆلچىمى

ئامېرىكىنىڭداڭلىقپىسخولوگىيةئالىمىماسىلوۋۋة

مىتېمانئادةمپىسخىكىسىنىڭساغلاملىقىھةققىدة

تۆۋةندىكى10تۈرلۇكئۆلچةمنىئوتتۇرىغاقويغان:

1-يېتةرلىكبىخةتةرلىكتۇيغۇسىبارمۇ–يوق2-ئۆزىنىيېتةرلىكچۈشۈنةمدۇ،ئۈزىگةتوغراباھابىرةلةمدۇ30

3-تۇرمۇشغايىسىئةمىليةتكةئۇيغۇنمۇ

4-ئةتىراپتىكىمۇھىتۋةھادىسلةربىلةنمۇۋاپىقئۇچىراشتىمۇيوق

5-ئۆزىنىڭخارةكتىرمۇكةممةللىكىنىۋةخاسلىقىنىساخلىيالىدىمۇ-يوق31

6-

تةجىربةئىچىدةئۈگۈنىشئىقتىدارىنى

ھازىرلىدىمۇ-يوق

7-مۇئاپىقياخشىكىشلىكمۇناسىۋىتىنى

ساخلىدىمۇ-يوق

8-ئۆزىنىڭكةيپىياتىنىمۇۋاپىقچةكتة

ئىپادىلىدىمۇۋةكونتۇرۇلقىلالىدىمۇيوق32

9-جةمىيةتيولقۇيغانشةرتئاستىدا

ئۆزئالاھىدىلىگىنىجارىقىلدۇرالىدىمۇ

10-جةمىيةتيولقويغاندائىرةئىچىدةئۆزىنىڭئاساسلىقئېھتىياجىنىمۇئاپىققاندۇرالىدىمۇيوق33ئۈچىنچى

ئوتتۇرا-باشلانغۇچمةكتةپئۇقۇغۇچىلىرىنىڭپىسخىكا

ساغلاملىقى

1.ئوتتۇرامةكتةپئۇقۇغۇچىلىرىنىڭپىسخىكا

ساغلاملىقئةھۋالى

34مۇتةخةسىسلةرنىڭتةتقىقاتىغائاساسلسنغاندامةملىكىتىمىزدىكىمۇتلةقكۆپساندىكىئوتتۇرا–باشلانغۇچمةكتةپئۇقۇغۇچىلىرىنىڭپىسخىكىسىساغلامئةمما%20-%10ئةتىراپىدىكىئۇقۇغۇچىلارداھةرخىلشةكىلدىكىپىسخىكمةسىلىلةرباركةن.بۇنىڭ

بةزىلىرىتةسادىبىيۇزبېرىدىغان،بةزىلىرىياشنىڭچوڭىيىشىغائةگىشىپيۇقۇلىدىغانمةسىلىلةر،بةزىلىرى

ھةقىقىپىسخىككېسةللىكلةربۇلۇپ،بۇنىۋاقتىدابايقاش،ۋاقتىداداۋالاشئىنتايىنزۈرۈر.35

2.ئوتتۇر-باشلانغۇچمةكتةپئۇقۇغۇچىلىرىدادائىمكۈرۈلىدىغانپىسخىكمةسىلىلةر

1-ماسلىشىشمةسىلىسى

2-ھىسىياتمةسىلىسى

3-ئۈگۈنىشمةسىلىسى

36

4-ئادىمىلىكقىلمىشىۋةتةبىئىتىدىنچةتنةشمةسىلىس

1›ناچارقىلمىش(ھةركةتتوسالغۇسى)

ئوتتۇرامةكتةپئۇقۇغۇچىلىرىدادائىمكۆرىلىدىغان

ناچارقىلمىشلار:جىمتۇرالماسلىق،ھۇجۇمقىلىش،بۇزغۇنچىلىققىلىش،ئىزلةڭگۈلۈك،قارشىلىشىش37

2-›ئادىمىيلىكتىنچةتنةش

ئۇنىڭئاساسلىقئىپادىلىرى:ئاڭلىقلىقىتۆۋةن

ئۆزىگةتوغراباھابېةلمةيدۇ،ئاسانھةسرةتچېكىدۇ،ئىدىيىسىبېكىنمة،ئۆزىنىمةركةزقىلىشئىدىيىسىكۇچلۈكبۇلۇپ،ئۆزىنىڭمةنپةتىنىلائويلايدۇ،ئۆزىنىكةمسىتىدۇ،ھةسةتخورئىچىتار.38

3.ئوتتۇرا-باشلانغۇچمةكتةپئۇقۇغۇچىلىرىنىڭپىسخىكاساغلاملىقىغاتةسىركۆرسىتىدىغانئامىللار391-فىزئولوگىيىلىكئامىل

1-›ئېرسىيةتئامىلى

2-›تۆرةلمةتةرةقىياتىۋةتۇغۇلۇش

3-›ئۈسۈپيېتىلىش،ئۇزۇقلۇقۋةيېتةرلىكئۇخلاش

4-›تاشقىزةخمة،ھةرخىلئاغرىق-سىلاق،زةھةرلىنىپقېلىشقاتارلىقلارنىڭھةممىسىچوڭمىڭةتةرةقىياتىغاتةسىركۆرسىتىدۇ.40

2-ئائىلةئامىلى

1-›ئائىلةمۇھىتى

2-›ئائىلىنىڭتةربىيلةپئۆستۇرۇشپوزىتسىيىسى

3-›ئائىلةباشلىقىنىڭتةربىيلةشئۇسۇلى41

3-جةمىيةتئامىلى

1-›مةكتةپتةربىيىسىنىڭتةسىرى

2-›باشقائىجتىمائىئامىللار42

4.ئۇقۇغۇچىلىرىدادائىمكۆرىلىدىغان

پىسىخىكنورمالسىزلىقلار

(1)ئۇقۇشتىنزېرىكىش

(2)تةشۋىشلىنىش

(3)يۈلىنىۋېلىش

(4)سولىنىۋېلىش

(5)ئۆزىنىكةمسىتىش

43

(6)ئةگىشىپكېتىش

(7)قارشىلىشىش

(8)ھةسةتخورلۇق

(9)ئۆزىنىچوڭتۇتۇش

(10)ھةسرةتچىكىش

(11)يالغانچىلىق

(12)جىنسىيخاپىلىقۋةگاڭگىراش44تۆتىنچى

ئوتتۇرا-باشلانغۇچمةكتةپئۇقۇتقۇچىلىرىنىڭپىسخىكاساغلاملىقى45

1.ئوتتۇرا-باشلانغۇچمةكتةپئۇقۇتقۇچىلىرىنىڭپىسخىكاساغلاملىقئةھۋالى

ئۇقۇتقۇچىنىڭپىسخىكساغلاملىقىئۇقۇتقۇچىنىڭساپاسىغاباھابېرىدىغانمۇھىمبىركۆرسةتكۈچ،ئۇقۇتقۇچىنىڭپىسخىكساغلاملىقئةھۋالىنىڭياخشى-يامانبۇلىشىئۇقۇغۇچىلارداساغلامبولغانخارةكتىر-مىجةزنىڭشةكىللىنىشىگةبىۋاستةتةسىركۆرسىتىدۇ،شۇڭا20-ئةسىرنىڭ90-يىللىرىدىنباشلاپئۇقۇتقۇچىلارنىڭپىسخىكساغلاملىقىجةمىئةتنىڭ،ھۆكىمةتنىڭدىقققةتئېتىۋارىنىقوزغىدى

ۋةكۆڭۈلبولىشىگةئېرىشتى.46

بۇلۇپمۇ21-ئةسىركىرگةندىنكېيىنجةمىيةتنىڭ،دۆلةتنىڭ

ئىقتىساسلىقلارغاقويغانتةلىپىتېىخىمۇكۇچايدى،تېخىمۇكونكرتلاشتى،تېخىمۇيۇقۇرىساپالىقئىختىساسلىقلارنىتةربىيلةشيۈكىيةنىلائۇقۇتقۇچىلارنىڭزىمىسىگةچۈشتى،ئۇقۇتقۇچىلارنىڭيۇكىۋةبېسىمىئېغىرلاشتى،بۇنىڭبىلةنئۇقۇتقۇچىلارنىڭجىسمانىيۋةروھىھالىتىدةھةددىدىنكۆپچارچاش،نېرۋائاجىزلىق،ئشتاھاسىتۇتۇلۇش،چېچىلىش،ھةسىرةتچېكىش،مةجبۇرلىنىش،دىققىتىنىيىغالماسلىقمةسىلىلىرىكۆرىلدى.47

ئۇزۇنئۆتمةيمائارىپمىنىستىرلىگىمةخسۇستةتقىقاتچىلارگۇرۇپپىسىتةشكىللةپبېيجىڭ،خاڭجۇگۇاڭجۇ،شېنياڭقاتارلىقشةھةرلةردىكى600گةيېقىنمةكتةپتىكىئۇقۇتقۇچىلارنىتةكشۈرۈپتةتققىققىلىشئارقىلىق51.23%

ئۇقۇتقۇچىدائادةتتىكىپىسخىكمةسىلىنىڭبارلىقى،32.18%

ئۇقۇتقۇچىدايىنىكدةرىجىدىكىپىسخىكتوسالغۇبارلىقى%2.49ئۇقۇتقۇچىنىڭپىسخىككېسةلگةگىرىپتاربولغانلىقىئېنىقلاپچىقتى.

482.ئۇقۇتقۇچىلارداپىسخىكمةسىلىنىڭپةيدابۇلۇشسةۋةپلىرى

1-خىزمةتبېسىمىئېغىر

%48.5ئۇقتقۇچىخىزمةتجةريانىداھېرىپ-چارچايدىكةن%42ئۇقۇتقۇچىنىڭخىزمةتۋاقتى8سائةتتىنئېشىپكېتىدىغانلىقىنى،بةزىدة15سائةتكةيېتىدىغانلىقىبايقالغانئۇنىڭدىنباشقاجۇڭگۇدامةكتةپلةردةبىرسىنىپتا60-70ئۇقۇغۇچىئۇقۇيدۇچةتئةللةردةبولسا15-25كىچةئۇقۇغۇچىئۇقۇيدىكةن.49

2-خىزمةتمۇھىتىمۇرةككةپ

3-ئۇقۇتقۇچىلىقكةسپىنىياقتۇرماسلىق

4-تةشۋىشلىكئېغىر

5-تۆلىگةنبةدةلگةچۇشلۇقمۇكاپاتيوق

6-خىزمةتئېھتىياجسةۋةبىدىنكىشلىكئالاقىسىزور

چةكلىمىگةئۇچىرايدۇ

503.ئۇقۇتقۇچىلارپىسخىكاساغلاملىقىنىڭئۆلچىمى

1-ساغلامبولغانبولغانخارةكتىرمىجةزگةئىگةبۇلۇش

2-كةسپىئةخلاقىياخشىبۇلۇش

3-كةيپىياتىتۇراقلىقبۇلۇش

4-ئاڭلىقلىقىيۇقۇرىبۇلۇش

5-ئىرادىسىمۇستةھكةمبۇلۇش

6-توغراقىممةتقارشىۋةكىشلىكتۇرمۇشقارشىغائىگةبولغانبۇلۇش

51

بةشىنچى:پىسخىكبېسىم

پىسخىكبېسىمجةمىيةتنىڭھةرقايسىساھةقاتلاملىرىدائۇمۇمىيۇزلىكمةۋجۇت،ئادةمجةمىيةتتةمةۋجۇتلابۇلىدىكانبېسىمدىنخالىبۇللالمايدۇھةممةئادةمتۇرلىكبېسىملارنىڭسىنىقىنىباشتىنكةچۈرگةن

52

كۈندىلىكتۇرمۇشتابېسىمغائۇچۇراشساقلانغىلىبولمايدىغانبىرخىليۈزلىنىش،ئةمماھةدىدىن

ئارتۇقبېسىمدائىمجىددىلىشىش،تةشۋىشلىنىش،ئوڭىشسىزلىقبىلةنبىرلىشىپۋاقىتنىڭئۇزىرىشىغائةگىشىپئادةمنىڭروھىۋةجىسمانىيتةڭپۇڭلىقىنىبۇزۇپ،كةيپىياتئازابىغائايلىنىپجىسمانىيروھىيساغلاملىقنىنابۇتقىلىدۇ53

1.بېسىمچۈشةنچىسى

بېسىم

ئۇقۇمىنىئةڭدةسلةپتةكاناداپىسخولوگىئالىمى

خانسسېلېي1936-يىلىئوتتۇرغاقويغان.

بېسىمئۇقۇمىمۇنداق3تۇرلۈكمةزمۇننىئۈزئىچىگةئالىدۇ:

1-›بېسىم–ئادةمجىددىلىكھىسقىلىدىغانمۇھىتياكىپائالىيةتنىڭغىدىقلىشى.54

2-›بېسىم–بىرخىلجىسمانىيۋةروھىئىنكاس

ئىپادىسى:يۇرةكسۇقۇشتېزلىشىش،ئېغىزقۇرۇش،ئاشقازانقىسقىراش،

پىشانةۋةئالقانتةرلةش

3-›بېسىم–بىرجىلجةريان.ھةرخىلبېسىمجةريانىداھةربىرئادةمنىڭبېسىمنىھىسقىلىشىئوخشاشبولمايدۇ.552.بېسىمنىڭتۈرىۋةئۇنىڭپةيدابۇلۇشنىڭ

سةۋةپلىرى

بېسىمنىڭتۈرىناھايىتىكوپبۇلۇپ،ئۇنىئۈگۈنىش

ۋةتةتقىققىلىشقاقولايلىقبۇلۇشئۈچۈنبېسىمنىڭخارةكتىرىگةئاساسةنمۇنداق4تۇرگةئايرىيمىز:

56بېسىمنىڭتۈرلىرى:

ئورگانىزىمخارةكتىرلىكبېسىم،روھىخارةكتىرلىكبېسىمئىجتىمائىخارةكتىرلىكبېسىمۋةمةدىنيةتخارةكتىرلىكبېسىمدىنئىبارةت.57

ھةربىرشةخىسئۈچۈنئېلىپئېيتقاندا

بېسىمپةيدابۇلۇشنىڭسةۋةپلىرىناھايىتىكوپھةممۇرةككةپئةممائىنسانلارئۇچۇنئېلىپئېيتقاندائادةمنىڭئۆزىبېسىمپةيدابىردىنبىرئامىل.

ئۇنىڭدىنباشقابېسىمپةيداقىلىدىغانكونكرتسةۋةپلةرنىيةنةتۆۋةندىكىدةكيىغىنچاقلاشقابۇلىدۇ:581-›ئورگانىزىمخارةكتىرلىكبېسىمنىڭپةيدابۇلۇشسةۋةپلىرىھةرخىلغىدىقلايدىغانماددىلارجۇملىدىنفىزىكىلىقخېمىيىلىك

بىئولوگىيىلىكماددىلار،يۇقۇرىياكىتۆۋةنتېمپۇراتۇرا،مىكروئورگانىزىمسۈپىتىئۆزگةرگةنيىمةكلىككىسلاتالىقماددىلار59

2-›روھىخارةكتىرلىكبېسىمنىڭپةيدابۇلۇشسةۋةپلىرى:

روھىخارةكتىرلىكبېسىمئاساسلىقىھةربىرئادةمنىڭمېڭسىدىكىجىددىخارةكتىركىكئۈچۈرلاردىنكېلىدۇمةسىلةن:پىسخىكتوقۇنۇش،ئوڭۇشسىزلىق،ئۆزىگةماسكةلمىگةنئارزۇ،خىزمةتمةسئۇلىيةتىقاتارلىقلار

60

3.›ئىجتىمائىخارةكتىرلىكبېسىمنىڭپةيدابۇلۇش

سةۋةبلىرى:

ئىجتىمائىخارةكتىرلىكبېسىمنىڭپةيدابۇلۇشىئاساسلىقىشةخىسنىڭتۇرمۇشىۋةئىشپائالىيىتىدةئۆزگىرىشبولغاندا

يېڭىتۇرمۇشۋةخىزمةتمۇھىتىغاماسلىشالاسلىقسةۋةبىدىن

پةيدابۇلىدۇ.

تۆۋةندةبىزپىسخولوگخولمۇسنىڭئىجتىمائىبېسىمتوغرىسىدىكىتةتقىقاتىنىكۇرۇپئۆتىمىز.611丧偶10013性生活不协调392离婚7314新家庭成员产生393夫妻分居6515调整工作394坐牢6316经济地位变化385直系亲属死亡6317其他亲友去世376受伤或生病5318一般家庭纠风357结婚5019借款318失业4720女儿张大离家299复婚4521改变习惯2410退休4522宗教改变1911家庭成员生病4423饮食改变1512怀孕4024过节1262

4.›مةدىنيةتخارةكتىرلىكبېسىمنىڭپةيدابۇلۇشسةۋةپلىرى:

مةدىنيةتخارةكتىرلىقبېسىمئادةتتةبىرخىلتىل

مۇھىتىدىنباشقابىرتىلمۇھى