浅谈波兰人姓氏的性、数、格变化规律

浅谈波兰人姓氏的性、数、格变化规律

Summary：多年来，波兰的研究人员一直试图将波兰人的姓氏定义为独立的语言单元。根据专家的研究结果，姓氏是一种必不可少的、传承的、不变的语言单位。现代波兰男人和女人的姓氏按照词尾变化方式大体分类两类：一类如-ski，-ska，按照形容词变化规则变化词尾；另一类具有名词的特性，按照名词的变格规则变化词形。Keys：波兰；姓氏；变格；在基础波兰语的学习过程中，学生经常由于波兰人的姓氏及其变格而倍感困扰。按照波兰语语法规则，姓氏有阳性和阴性、单数和复数的区别，除此之外，还与名词和形容词一样，有七种格的变化。因此对于波兰语初级学习者来说，波兰人的姓氏是学习的一大难点。然而在实际的工作和生活当中，与波兰人沟通和交流的时候，了解波兰人的姓氏并熟练掌握词尾变化规则，既有利于拉近与波兰人的距离，又展示了自身良好的语言面貌。本文旨在向波兰语专业初级水平的学生介绍波兰人的姓氏分类和变格方法，希望为学生的学习提供参考。波兰女人的姓氏(Nazwiskażeńskie)以辅音字母结尾的波兰女人姓属于不变化词类，如Nowak、Janik、Dobesz、Miodek、Bigaj、Maj等等。以Nowak为例，各格变化如下表例句1：单数Liczbapojedyncza复数Liczbamnoga第一格（Mianownik）NazywamsięAnnaNowak.NazywamysięBeataiMagdaNowak.第二格（Dopełniacz）NieznamosobiściepaniAnnyNowak.DziewczynaidziedoBeatyiMagdyNowak.第三格（Celownik）ProszęprzekazaćtopaniNowak.BardzodziękujemypaniomNowak.第四格（Biernik）PrzepraszampaniąNowak,którajestgodzina?ZapraszamdzisiajnaimprezęBeatęiMagdęNowak.第五格（Narzędnik）CzęstospotykamsięzpaniąNowak.PaniMajbawiąsięzBeatąiMagdąNowak.第六格（Miejscownik）TenmężczyznamyślioAnnieNowak.PatrycjamówiźleoBeacieiMagdzieNowak.所有以-a结尾的波兰女人姓均属于变化词类。以-ska、-cka、-dzka、-owa和-ewa结尾的波兰女人姓按照形容词变格，如：Kowalska、Konopacka、Rudzka、Stanisławowa、Paduczewa等等。具体变格2参见下表：MianownikDopełniacz,Celownik,MiejscownikBiernik,NarzędnikKowalskaKowalskiejKowalskąKonopackaKonopackiejKonopackąRudzkaRudzkiejRudzkąStanisławowaStanisławowejStanisławowąPaduczewaPaduczewejPaduczewą以-ówna和-anka结尾的波兰女人姓按照名词的变格规则来变化词尾，如：Kucówna和Kotulanka。具体变格参加下表：MianownikKucównaKotulankaDopełniaczKucównyKotulankiCelownikKucównieKotulanceBiernikKucównęKotulankęNarzędnikKucównąKotulankąMiejscownikKucównieKotulance其余以-a结尾的女人姓和普通名词一样，如：Janda和Rosa。具体变格参见下表：MianownikJandaRosaDopełniaczJandyRosyCelownikJandzieRosieBiernikJandęRosęNarzędnikJandąRosąMiejscownikJandzieRosie当姓氏是形容词的时候（如：Chudy瘦的、Biały白色的），分两种情况：如果女人姓的第一格是以-y结尾的形容词，那么它没有各格变化；如果女人姓的第一格是以-a结尾的形容词，那么需要按照形容词变化词尾，如：EwaChuda、AnnaBiała。具体变格参见下表：MianownikEwaChudaAnnaBiałaDopełniaczEwyChudejAnnyBiałejCelownikEwieChudejAnnieBiałejBiernikEwęChudąAnnęBiałąNarzędnikEwąChudąAnnąBiałąMiejscownikEwieChudejAnnieBiałej波兰男人的姓氏(Nazwiskamęskie)所有波兰男人的姓都有各格的变化。具体分类如下：以辅音字母结尾的男人姓，与普通名词一样变化各格，如Stempek、Kuc。具体变格参见下表：MianownikStempekKucDopełniaczStempkaKucaCelownikStempkowiKucowiBiernikStempkaKucaNarzędnikStempkiemKucemMiejscownikStempceKucu需要注意的是，结尾发音为-ła的姓氏特殊，没有任何词形变化。如：Benoit、Dubois、Lacroix。以-a结尾的男人姓需要按照阴性名词变化词尾，如Wałęsa、Terka。具体变格参见下表：MianownikWałęsaTerkaDopełniaczWałęsyTerkiCelownikWałęsieTerceBiernikWałęsęTerkęNarzędnikWałęsąTerkąMiejscownikWałęsieTerce以-ski、-cki、-dzki结尾的男人姓，按照形容词的变化规则变格。如：Kaczyński、Głowacki、Rudzki。具体变格参见下表：MianownikKaczyńskiGłowackiRudzkiDopełniaczKaczyńskiegoGłowackiegoRudzkiegoCelownikKaczyńskiemuGłowackiemuRudzkiemuBiernikKaczyńskiegoGłowackiegoRudzkiegoNarzędnikKaczyńskimGłowackimRudzkimMiejscownikKaczyńskimGłowackimRudzkim以-i和-e结尾的男人姓，也要按照形容词变化各格，如：Verdi、Mallarmé。具体变格参见下表：MianownikVerdiMallarméDopełniaczVerdiegoMallarmégoCelownikVerdiemuMallarmémuBiernikVerdiegoMallarmégoNarzędnikVerdimMallarmémMiejscownikVerdimMallarmém以-o结尾的男人姓分为以下两种：当外来的姓氏以-o结尾时，按照阳性名词变格，如Caruso，2-6格分别为：Carusa、Carusowi、Carusa、Carusem、Carusie。当外来姓氏的重音在最后一个音节上时，无词形变化，如Hugo、Boileau。当波兰传统的姓氏以-o结尾时，须按照阴性名词变格，如Matejko、Czubko。具体变格参见下表：MianownikMatejkoCzubkoDopełniaczMatejkiCzubkiCelownikMatejceCzubceBiernikMatejkęCzubkęNarzędnikMatejkąCzubkąMiejscownikMatejceCzubce以-u结尾的男人姓不变化，如Ceausescu。当以-o、-e、-y、-i3结尾的男人姓与名字、头衔（如pan、minister、prezydent）等词语并列使用时，可以保持不变，也可以按照上述规则变化词尾。比如：WitamyministraKołodko.WitamyministraKołodkę.WspaniałakolekcjamistrzaVersace.WspaniałakolekcjamistrzaVersecego.当男人姓由两部分组成的时候，前后两部分都要变格。如：Boy-Zieliński，各格如下：Boya-Zielińskiego、Boyem-Zielińskim、Boyu-Zielińskim。该规则的例外情况是：当前一部分的姓是昵称、战斗口号或者旧时的徽号的时候，可以保持不变。如Korwin-Mikke的单数各格如下：Korwin-Mikkego、Korwin-Mikkem、Korwin-Mikkemu。当波兰男人的姓以-ąb、-eł、-oł结尾的时候，如Kocioł、Kozieł、Jarząb，有两种变格方式：辅音部分没有音变，如：Kocioł-Kocioła、Kozieł-Kozieła、Jarząd-Jarząba。变格时伴随音变，如：Kocioł-Kotła、Kozieł-Kozła、Jarząb-Jarzęba。此规则不适用于以-ąb、-eł、-oł结尾的单音节波兰男人姓，如Dąb只有一种变法，第二格为Dąba，不存在Dęba和Dębu的形式。Reference：AndrzejMarkowski.WielkiSłownikpoprawnejpolszczyznyPWN[M]